Webshops die ten onrechte beweren dat een aanbieding nog maar een paar minuten geldt, zijn daarop aangesproken door toezichthouder ACM. Dat las ik bij Nu.nl. Deze vorm van misleiding is verboden zeggen ze dan, joh echt. De ACM had vele shops afgelopen op aftelkloks en geconstateerd dat maar liefst 41 daarvan gewoon nep te noemen zijn.

“Webshops mogen consumenten verleiden, maar niet misleiden”, zo citeert men dan ACM-directeur Edwin van Houten. In een persbericht legt men nader uit:

Het gaat om webwinkels die zich richten op Nederlandse consumenten. In het onderzoek zijn honderden countdown timers gevonden. Bijvoorbeeld: ‘U hebt nog 3 uur om van deze aanbieding te profiteren’. Het gebruik van timers op zich is niet verboden, maar dan moet de timer wel kloppen: het aanbod is beperkt beschikbaar en verdwijnt als de timer afloopt. In 41 gevallen heeft de ACM gezien dat het aanbod na afloop van de timer nog gewoon voor dezelfde prijs beschikbaar was, of dat er een nieuwe timer startte met hetzelfde of zelfs een beter aanbod. Dat mag niet.

Dergelijke timers zijn voorbeelden van wat in de literatuur “dark patterns“, wat wij in Nederland eigenlijk gewoon “oplichting” of “misleiding” noemen. Het creëert een vorm van urgentie – bijna uitverkocht, laatste kamer, zometeen is de aanbieding weg – die niet op feiten gebaseerd is. In de bewoordingen van de wet is dat een oneerlijke handelspraktijk, het staat zelfs in zekere vorm op de zwarte lijst (art. 6:193g onder g BW):

bedrieglijk beweren dat het product slechts gedurende een zeer beperkte tijd beschikbaar zal zijn of dat het slechts onder speciale voorwaarden gedurende een zeer beperkte tijd beschikbaar zal zijn om de consument onmiddellijk te doen beslissen en hem geen kans of onvoldoende tijd te geven een geïnformeerd besluit te nemen;

Het soort klokje dat op aantal of voorraad slaat (nog drie kamers beschikbaar, vijf anderen hebben dit in hun winkelmandje) valt hier niet onder omdat dat niet letterlijk over tijd gaat. Maar misleiden over “de omvang van de voorraad” is dan weer een voorbeeld genoemd in de algemene regel over misleidende reclame (art. 6:194 BW) dus juridisch is dat ook prima aan te pakken.

De ACM geeft hiermee een duidelijk signaal af, wel hoop ik dat er ook snel boetes worden uitgedeeld want ik zie niet echt een reden waarom de markt nog zes maanden zou moeten wennen aan deze regels of iets dergelijks.

Arnoud